Dấu hiệu của bệnh trầm cảm ở phụ nữ: Làm sao để nhận biết sớm? | Safe and Sound

Trầm cảm là một rối loạn tâm trạng phổ biến, ảnh hưởng sâu sắc đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của con người. Đặc biệt, phụ nữ có nguy cơ mắc trầm cảm cao hơn nam giới do yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của trầm cảm ở phụ nữ là điều quan trọng để can thiệp kịp thời và hiệu quả.

Phí Thuỳ Linh | Cử nhân y tế công cộng – Ứng dụng chăm sóc sức khoẻ tinh thần Safe and Sound

Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế

1. Trầm cảm là gì?

Ảnh 1: Trầm cảm thường gây ra cảm giác buồn bã, mất hứng thú và thiếu năng lượng

Trầm cảm là một rối loạn tâm trạng gây ra cảm giác buồn bã, mất hứng thú và thiếu năng lượng kéo dài trên 2 tuần. Bệnh có thể ảnh hưởng đến khả năng làm việc, học tập và các mối quan hệ xã hội. Nếu không được điều trị, trầm cảm có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, bao gồm cả ý nghĩ và hành vi tự tử.

2. Dấu hiệu nhận biết trầm cảm ở phụ nữ

Phụ nữ mắc trầm cảm có thể trải qua một hoặc nhiều triệu chứng như:

Tâm trạng buồn bã kéo dài: Cảm giác trống rỗng, tuyệt vọng không rõ nguyên nhân.
Mất hứng thú: Không còn quan tâm đến các hoạt động từng yêu thích, kể cả tình dục.
Thay đổi về giấc ngủ: Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
Thay đổi về ăn uống: Chán ăn hoặc ăn quá nhiều, dẫn đến thay đổi cân nặng.
Mệt mỏi và thiếu năng lượng: Cảm giác kiệt sức dù không hoạt động nhiều.
Cảm giác tội lỗi và vô dụng: Tự trách bản thân, cảm thấy mình là gánh nặng cho người khác.
Khó tập trung: Gặp khó khăn trong việc suy nghĩ, ghi nhớ hoặc đưa ra quyết định.
Suy nghĩ về việc tự làm hại hoặc tự tử: Có ý nghĩ hoặc hành vi liên quan đến tự làm hại bản thân.

Nếu bạn hoặc người thân có những dấu hiệu trên kéo dài hơn 2 tuần, hãy tìm đến bác sĩ tâm thần để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm ở phụ nữ:

Thay đổi nội tiết tố: Các giai đoạn như kinh nguyệt, mang thai, sau sinh và mãn kinh có thể ảnh hưởng đến tâm lý.
Tiền sử gia đình: Có người thân từng mắc trầm cảm hoặc rối loạn tâm thần khác.
Căng thẳng và sang chấn tâm lý: Mất người thân, ly hôn, bạo lực gia đình, lạm dụng tình dục.
Bệnh lý mãn tính: Mắc các bệnh như tiểu đường, ung thư, bệnh tim mạch.
Lạm dụng chất kích thích: Sử dụng rượu, ma túy hoặc thuốc an thần không theo chỉ định.
Thiếu sự hỗ trợ xã hội: Cô lập, thiếu sự quan tâm từ gia đình và bạn bè.

4. Trầm cảm ở phụ nữ có khác biệt với nam giới?

Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến mọi giới tính, tuy nhiên cách biểu hiện và cảm nhận bệnh giữa phụ nữ và nam giới lại có nhiều điểm khác biệt rõ rệt. Ở phụ nữ, trầm cảm thường bắt đầu sớm hơn, có xu hướng kéo dài lâu hơn và dễ tái phát hơn so với nam giới. Phụ nữ thường trải qua các triệu chứng có phần “nội tâm” hơn như cảm giác buồn bã dai dẳng, lo âu, tội lỗi và tự ti về bản thân. Trong khi đó, nam giới bị trầm cảm có thể biểu hiện thông qua sự tức giận, dễ kích động, hành vi liều lĩnh hoặc lạm dụng rượu bia và chất kích thích như một cách để “né tránh” cảm xúc tiêu cực.

Ảnh 2: Trầm cảm ở phụ nữ thường có xu hướng kéo dài lâu hơn

5. Tầm quan trọng của việc chẩn đoán sớm

Việc nhận biết và chẩn đoán sớm trầm cảm ở phụ nữ giúp:

Ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng: Bao gồm tự tử và các vấn đề sức khỏe khác.
Cải thiện chất lượng cuộc sống: Giúp phụ nữ duy trì các mối quan hệ và hiệu suất làm việc.
Tăng hiệu quả điều trị: Điều trị sớm thường mang lại kết quả tốt hơn.

Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc người thân có dấu hiệu trầm cảm, hãy tìm đến bác sĩ tâm thần để được đánh giá và hướng dẫn điều trị phù hợp.

6. Phương pháp chẩn đoán trầm cảm ở phụ nữ

Để xác định chính xác liệu một người có mắc trầm cảm hay không, các bác sĩ tâm thần sẽ kết hợp nhiều phương pháp đánh giá khác nhau, từ khai thác triệu chứng lâm sàng đến sử dụng các công cụ chuyên biệt trong tâm lý học.

- Phỏng vấn lâm sàng: Một trong những bước đầu tiên trong quá trình chẩn đoán là khai thác tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình. Bác sĩ tâm thần sẽ đặt các câu hỏi xoay quanh cảm xúc, hành vi, thói quen sinh hoạt, giấc ngủ, sự thay đổi cân nặng, khả năng tập trung và mức độ hứng thú với các hoạt động thường ngày. Ở phụ nữ, một số giai đoạn đặc biệt như thời kỳ mang thai, sau sinh, tiền mãn kinh cũng sẽ được chú trọng vì đây là những thời điểm có nguy cơ cao khởi phát trầm cảm.

- Sử dụng bộ câu hỏi: Các bác sĩ tâm thần thường sử dụng những bảng câu hỏi sàng lọc được chuẩn hóa như thang đánh giá PHQ-9 (Patient Health Questionnaire-9), thang đánh giá Beck Depression Inventory (BDI), hoặc GDS (Geriatric Depression Scale) dành cho phụ nữ lớn tuổi. Những công cụ này giúp đánh giá mức độ trầm cảm từ nhẹ đến nặng dựa trên các tiêu chí đã được kiểm định về độ tin cậy và độ chính xác.

- Xét nghiệm sàng lọc: Các xét nghiệm y khoa cũng có thể được chỉ định để loại trừ những nguyên nhân thực thể khác có thể gây nên triệu chứng tương tự trầm cảm, như rối loạn tuyến giáp, thiếu vitamin B12 hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc. Bác sĩ tâm thần thường phối hợp với bác sĩ nội khoa để đưa ra chẩn đoán toàn diện và chính xác nhất.

Đối với phụ nữ, việc tự theo dõi cảm xúc cá nhân cũng là một bước quan trọng trong phát hiện sớm trầm cảm. Khi nhận thấy bản thân buồn bã kéo dài hơn 2 tuần, dễ cáu gắt, mất ngủ, ăn uống kém, cảm giác vô dụng hoặc có suy nghĩ tiêu cực dai dẳng, cần chủ động tìm đến bác sĩ tâm thần để được tư vấn kịp thời. Việc trì hoãn thăm khám có thể khiến bệnh tiến triển nặng hơn và mất nhiều thời gian hơn để điều trị.

Đặc biệt, người thân và bạn bè cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường ở phụ nữ. Khi thấy ai đó có biểu hiện xa lánh mọi người, hay thay đổi tâm trạng đột ngột hoặc mất đi sự quan tâm với mọi thứ xung quanh, hãy khuyến khích họ đến gặp bác sĩ tâm thần càng sớm càng tốt.

7. Vai trò của bác sĩ tâm thần

Bác sĩ tâm thần là chuyên gia y tế được đào tạo để chẩn đoán và điều trị các rối loạn tâm thần, bao gồm trầm cảm. Họ có thể:

Đánh giá tình trạng sức khoẻ tâm thần: Thông qua phỏng vấn và các công cụ đánh giá chuẩn y khoa.
Kê đơn thuốc: Lựa chọn loại thuốc phù hợp với từng bệnh nhân.
Chuyển gửi đến chuyên gia tâm lý: để thực hiện các liệu pháp tâm lý
Theo dõi tiến triển: Điều chỉnh kế hoạch điều trị dựa trên phản ứng của bệnh nhân.
Hỗ trợ gia đình: Cung cấp thông tin và hướng dẫn để người thân hiểu và hỗ trợ bệnh nhân tốt hơn.

8. Phòng ngừa trầm cảm ở phụ nữ

Một số biện pháp giúp giảm nguy cơ trầm cảm:

Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc.
Quản lý căng thẳng: Thực hành thiền, yoga hoặc các kỹ thuật thư giãn.
Xây dựng mạng lưới hỗ trợ: Duy trì mối quan hệ tích cực với gia đình và bạn bè.
Tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần: Đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý khi cảm thấy quá tải.
Giáo dục bản thân: Hiểu biết về trầm cảm giúp nhận diện sớm và chủ động trong việc phòng ngừa.

Bác sĩ tâm thần không chỉ là người đưa ra chẩn đoán mà sẽ đồng hành cùng trong suốt hành trình điều trị, từ việc kê đơn thuốc, tư vấn tâm lý đến đánh giá sự tiến triển. Vai trò của họ đặc biệt quan trọng trong việc giúp phụ nữ vượt qua những thời điểm khó khăn, lấy lại sự tự tin và chất lượng cuộc sống.

Vì vậy, hãy luôn lắng nghe bản thân, đừng ngại chia sẻ cảm xúc và tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người xung quanh. Quan trọng hơn cả, nếu cần, bạn hãy tìm đến bác sĩ tâm thần – người có chuyên môn và kinh nghiệm để giúp bạn vượt qua trầm cảm một cách vững vàng.

Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.

Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!

CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia